مسابقه طراحی گذر گاندی

مسابقه طراحی گذر گاندی در بهار سال ۱۴۰۰ برگزار شد و گروه دیبا در این مسابقه شرکت نمود که در ادامه به توضیح این طراحی می‌پردازیم.

چگونه می‌توان خيابان وليعصر- تاريخی‌ترين و مهم‌ترين خيابان کشور- را به اراضی عباس آباد- يکی از شاخص‌ترين فضاهای سبز فرهنگی و مردمی شهر تهران- توسط مسيری خوشايند برای افراد پياده متصل کرد؟

اتصالی که علاوه بر بهسازی کل مسير، دارای هويتی وام گرفته از خيابان وليعصر و اراضی عباس آباد، از ابتدا تا انتهای مسير باشد. اين بهسازی می‌بايست به گونه‌ای صورت گيرد که در عين ايجاد مسير با کيفيت برای افراد پياده، دوچرخه سوار و افراد کم پاسخ به اين سوال در قالب سناريوی حرکتی در اين طرح به گونه‌ای شکل می‌گيرد که گویی با آغاز حرکت پياده از سمت خيابان وليعصر و يا از خيابان شهيدی در اراضی عباس آباد، داستانی شروع می‌شود.

طبق “ساختار سه پرده ای” مرسوم در فيلم و موسيقی، در اين طرح نيز تلاش بر اين بوده که با توجه به ترتيب حرکتی سه نقطه کليدی طراحی شود که در ادامه به تفصيل ارائه می‌شود.

با آغاز حرکت پياده از سمت خيابان وليعصر داستانی شروع می‌شود. در اتصال اين دو نقطه مهم شهری، نظاره‌گر تولد گذری دارای هويتِ منحصر به فرد در راستای حفظ و ارتقاء کيفيت زندگي پياده‌محورِ ارزشمندی خواهيم بود. تبديل هويت خيابان وليعصر در گذر گاندی به هويت تپه‌های عباس‌آباد و پيوستن آن‌ها بر روی پل نلسون ماندلا، همانند رقم خوردن سناريوی يک فيلم، در برگيرنده سه مولفه ساختاری است؛ سرآغاز، مواجهه و فيصله 

سناريو اول:

شروع حرکت از منظر خيابان وليعصر

سرآغاز : کافه پله

مواجهه: پل نلسون ماندلا

فيصله: منظرگاه عباس آباد

سناريو دوم:

شروع حرکت از منظر تپه های عباس آباد

سرآغاز: منظرگاه عباس آباد

مواجهه: پل نلسون ماندلا

فيصله: کافه پله

اين دو سناريو به گونه‌ای شکل میگيرند که انتهای يکی در ابتدای ديگری حل میشود؛ هويت، المان‌ها و تصاوير ذهنی وليعصر به سمت اراضی کشانيده شده است و سبزينگی و کيفيت زيست محيطی تنها لکه سبز ارزشمند باقی مانده در بافت متراکم شهری مرکز تهران به سمت وليعصر امتداد يافته و در  پل نلسون ماندلا نقطه اوج اين دو جريان شکل گرفته است.

  اگر حرکت پياده از خيابان وليعصر آغاز شود -در حال حاضر- ابتدای اين مسير فضای سبز باز کوچکی وجود دارد که پس ازآن با پلکانی به ارتفاع حدود ۲۰ متر به طور پيوسته به بن بست ششم میرسد. در طرح پيشنهادی اين به ترکيبی از پله، سکو و فضای سبز تبديل و تا حد زيادی به خيابان وليعصر نزديک شده است. در فضای زيرين پلکان کافه‌ای که ما آن را “کافه پله” ناميديم، حول يک حياط مرکزی شکل گرفته است. اين عرصه به نوعی فضای عمومی و شهری برای استراحت و نظاره خيابان وليعصر و هم‌چنين فضايی جنبی برای کاربران کافه میتواند باشد. در ادامه طراحی پله‌ها در ترکيب با نرده‌ پله که در عين سادگی تلاش به خودنمايی اندکی دارد، حرکت به سمت اراضی عباس آباد و آغاز سفری را اعلام میدارد.  درکنار اين مسير آسانسوری وجود دارد که دسترسی افراد توانياب و دوچرخه سوار را ممکن میسازد (در حال حاضر آسانسور موجود است ولی خارج از سرويس میباشد که در صورت تعمير میتواند دوباره بهره برادری شود) لازم به ذکر است با توجه به اختلاف ارتفاع بسيار زياد اين دو سطح استفاده از رمپ در اين مساحت از فضا با شيب‌های استاندارد ممکن نبود.

پس از ورود به بن بست ششم ايستگاه دوچرخه‌ای برای کسانی‌که سفر خود به اراضی عباس آباد را با دوچرخه ترجيح میدهند طراحی شده است. در راستای تقويت فرهنگ دوچرخه‌سواری و سلامت شهری، مسير مربوط به دوچرخه از ايستگاه اول با رنگی متفاوت تعريف شده و تا انتهای پروژه در اراضی عباس آباد ادامه پيدا میکند.

 پس از گذر از تقاطع خيابان گاندی-که برای عبور پياده از آن تنها يک چراغ عابرپياده کفايت میکند، و ورود کوچه پاليزوانی، تلاش بر اين بوده که با ساماندهی مناسب بدون ايجاد کوچکترين اختلالی برای ساختمان‌های مسکونی يا اداری موجود، فضای خيابان و پياده روها به گونه‌ای بهسازی شوند که ورودی ماشين‌ها به پارکينگ ساختمان‌ها کاملا بدون مانع و تغييری باقی بماند. بعلاوه در جلوی هر ساختمان محل پارک يک الی دو خودرو تعبيه شده است. طراحی فضاهای باقيمانده به شکل فضای سبز، سايه‌بان و فضاهای نشستن، پويايی بيشتری به لحاظ حرکت و زندگی پياده به کوچه میبخشد، به حدی که افراد شاغل در فضاهای اداری اين کوچه راغب باشند زمان‌هايی از وقت استراحت خود را در فضاهای طراحی شده در کوچه بگذرانند.

با توجه به شيب بسيار زياد کوچه که در حال حاضر نيز گذر از پياده روهای آن با پلکان ممکن است، در اين طرح تلاش بر اين بوده که با ايجاد فضاهای سبز، پله ها، شيب و نيمکت، پيوستگی لازم بين فضاهای استراحت، عبور پياده، عبور ماشين و دوچرخه، فضای سبز و نورپردازی ايجاد شود. افزون بر اين در ضلع شمالی با طراحی پوسته‌های شفاف دربدنه بناهای موجود، حياط اين ساختمان‌ها نيز به لحاظ بصری به گشودگی منظر کوچه کمک کرده و به سرزندگی آن میافزايد. در حال گذر از کوچه پاليزوانی کم کم پلی که از روی بلوار نلسون ماندلا عبور کرده نمايان میشود. اين پل در دو سطح به گونه‌ای طراحی شده است که در غرب آن، هم با پله و هم با رمپ از خيابان نلسون ماندلا قابل دسترسی است. در حال حاضر در اين نقطه از خيابان ايستگاه اتوبوسی واقع شده که در آينده در زير رمپ تعبيه خواهد شد، تا از سايه زير رمپ نيز بهره ببرد و اينگونه پل و ايستگاه اتوبوس در هم تلفيق می‌شوند.

 پل در سمت شرق به آرامي بر روي تپه هاي عباس آباد مي‌نشيند. سطح بالايي با شيبي که ادامه شيب پارک جست‌جو است اوج مي‌گيرد و سطح پاييني در ارتفاعي پايين تربر روي خط افقي به پارک مي‌رسد. در اين سمت دو سطح توسط پلکاني که فضاي نشستن نيز مي‌باشد به هم وصل مي‌شوند. از آنجايي که اين دو سطح در پلان از روي هم به طور متقاطع عبور مي‌کنند، سطح زيرين به لحاظ نور و سايه و کيفيت فضايي از ابتدا تا انتها دارای پويايی و تنوعی می‌شود که آن را از پله‌ای عابر معمول و مرسوم متمايز مي‌کند.

سطح بالايي به گونه‌ای طراحی شده که در انتها منظرگاهی به سمت شمال میدهد و در عين حال با بالا رفتن بدنه ها مانع از ديد رهگذران پل به ساختمان‌های کوچه پاليزوانی می‌شود.

درسمت شرق در فضای زير پل، گراديان و رمپ و پلکانی طراحي شده که مجددا ارتباط خيابان نلسون ماندلا را با تپه‌های عباس‌آباد ممکن میسازد، همچنين بخشی از اين فضا به محل توقف کوتاه مدت برای ماشين‌ها اختصاص داده میشود تا امکان پياده کردن مسافران را در خيابان نلسون ماندلا براي رسيدن به اراضی عباس آباد به نحو صحيح‌تری از وضع فعلی آن بدست بدهد.

در ادامه مسير پل و گراديان ورودی، پارکی با رويکرد يک پلازای شهری طراحی شده است که اتصال ميان پل و پارک جست‌وجو و گنبد مينا را برقرار میکند. در طراحی اين عرصه باز عمومی يکی از مسايل در نظر گرفته شده ايجاد فضای باز فرهنگی چند منظوره برای کاربریهای متنوع از جمله برگزاری نمايشگاه‌ها و رويدادهای مختلف شهری جهت زنده نگه داشتن زندگی شهری در امتداد اين مسير بوده است. بنابر اين تقسيمات فضايی پارک در ميانه درشت دانه‌تر از فضاهای کناری خود است. تلاش بر اين بوده تا بخش‌های مختلف آن پاسخگوی کاربران مختلف از جمله کودکان، سالمندان، جوانان و رهگذران روزانه باشد، که با فعاليت‌های جانمايی شده در پارک به فضاهای اقامت کوتاه‌مدت(آلاچيق‌ها) فضای بازی کودکان، فضای ورزش‌های همگاني و .... طراحی شده است.

در انتها منظرگاهی با ارتفاع ۳۰ متر طراحی شده که ميیتوان در طبقات مختلف آن ايستاد و مناظر اطراف را نظاره کرد، که با توجه به گشودگی تپه های عباس آباد در اين نقطه امکان تماشای منحصر به‌فردی از شهر را به کاربران میدهد. سازه اين منظرگاه با اندک تغييراتی همان سازه پلی ست که بر روی خيابان نلسون ماندلا طراحی شده، که به صورت عمودی درآمده، تا به لحاظ بصری دارای هويتی هماهنگ با پل باشد. اين نظرگاه که به عبارتي نقطه پاياني اين مسير است، در عين حال مي‌تواند نقطه آغازين سفر از تپه هاي عباس آباد به سمت خيابان وليعصر باشد