طراحی کارخانه نوآوری آزادی

طراحی کارخانه نوآوری آزادی که مکانی برای رشد استارتاپ ها در ایران است، توسط  گروه دیبا انجام شده است. طراحی و اجرای این پروژه از سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ به طول انجامید.

 شرکت دیبا طراحی مسترپلان، مرمت اولیه، تقویت سازه، طراحی و اجرای زیرساخت کارخانه نوآوری آزادی به علاوه طراحی و اجرای معماری داخلی، نور و مبلمان و کلیه جزئیات فضاهای عمومی، فضای محوطه کارخانه نوآوری آزادی را بر عهده داشته است.

درباره کارخانه نوآوری آزادی 

کارخانه نوآوری آزادی به عنوان اولین شعبه پارک فناوری پردیس، با مشارکت این نهاد و شرکت هم آوا در بستر کارخانه الکترودسازی آما متولد شد. 

این کارخانه به مساحت ۱۸۰۰۰ مترمربع واقع در غرب میدان آزادی در تهران می‌باشد؛ که محلی برای تجمیع زیست بوم نوآوری، کارآفرینی و شرکت‌های استارتاپی است.

این کارخانه شامل بخشهای تعاونی، نگهبانی، ساختمانهای عمومی، ۱۰ سوله هزار متری و فضای باز (لنداسکیپ) است.

 طراحی مسترپلان

 در این پروژه كه تبديل يك كارخانه صنعتى قديمى و متروکه به يك فضاى كار نوین است، ويژگى اصلى مد‌نظر طراح، حفظ هويت صنعتى كارخانه قديمى و تبديل فضاهاى با عملكردهاى صنعتى قديمى به فضاهاى متناسب با عملكرد جديد با كمترين تخریب و دخل و تصرف در وضع موجود بود.

با توجه به تناسبات کشیده شمالی - جنوبی پروژه و وجود تنها یک ورودی در منتهی الیه جنوبی، در طراحی مسترپلان اولین پیشنهاد ایجاد یک ورودی دوم از کوچه بیمه سه در بین سوله هشتم و نهم  و استقرار فضاهای عمومی مثل کافه و فضای رویداد در سوله هفتم و هشتم در جهت ایجاد تعادل در فعالیتهای عمومی و رفت و آمد در کل پروژه طراحی شد.

این دو ورودی توسط مسیر اصلی عبوری (محوطه) به یکدیگر متصل شده‌اند. فضای محوطه با هندسه مثلث‌بندی شده که از توپوگرافی زمین تبعیت می‌کند، با ترکیبی از بتن، سنگریزه و فضای سبز با کاشت درخت طراحی و بازسازی شده و مکانی را برای تردد و نیز استراحت جلوی هر یک از سوله‌ها به وجود آورده است.

 طراحی نماد کارخانه

شاخص‌ترین نقطه در طراحی کارخانه نوآوری آزادی، طراحی نماد مجموعه است؛ که به خواست کارفرما از ابتدا قرار بود تبدیل به نماد نوآوری شود. برای این منظور، یک طراحی مفهومی صورت گرفت؛ که در عین بیان ماهیت کارکرد فعلی فضا، عناصر گذشته کارخانه را نیز در خود داشته باشد. نماد با الهام از فرم لوله مانند الکترود و تلفیق آن با حرکت بالارونده و شتابگونه موشک که خود استعاره‌ای از رشد استارتاپ‌ها است (در ادبیات استارتاپی، موشک در حال اوج گیری نماد استارتاپ‌ها است)، چراغهایی در نوک هر یک از الکترودها که نمادی از ایده‌هایی است که روشن می‌شوند و در نهایت، ایده‌ای در وسط نماد که بیش از همه شتاب گرفته و از همه بلندتر است. انگار مجموعه‌ای از الکترودها در کنار هم جمع شده و اوج گرفته‌اند.

طراحی حیاط اصلی

 حیاط اصلی مجموعه که دور تا دور آن فضاهای عمومی قرار دارند تبدیل به پلازای اصلی مجموعه شد که این فضای باز جمعی، علاوه بر محل استراحت کاربران، می‌تواند در زمانهای رویدادهای بزرگ محل اجتماع نیز باشد. پلکانی که در این فضا طراحی شده و این پلازا را به سطح بام که خود نیز امتداد همین عملکرد و محل نشستن می باشد، به گونه ای طراحی شده که صفحات تیز و همگرای دو طرف آن علاوه بر تشدید پرسپکتیو که بر حس عظمت آن می‌افزاید با فرم مثلث بندی کف محوطه و اوج و شتاب نماد نیز هماهنگ و همزبان است.

 فضای کار اشتراکی زاویه

 یکی از چالشهای اصلی ما در کارخانه نوآوری آزادی، ایجاد تعاريف جديد فضايى براى عملكردهاى قديمى بود. که در طراحی مسترپلان کلیه نیازهای کارفرما در چیدمان عملکردهای  فضایی مورد نیاز آنها پاسخ گفته شد. در مقیاس کوچکتر این چالش ایجاد فضاهایی با سطوح مختلف صدا و سکوت در کنار یگدیگر در فضاهای بزرگ یکپارچه صنعتی بود.

در فضاهای کار اشتراکی یا فضاهای اداری یکپارچه با توجه به مقوله کار اشتراکی و اهمیت وجود سکوت در این فضا، وجود مکان‌هایی انفرادی مختص به کار یک نفر یا فضایی برای جلسه یا کارهای گروهی و یا اتاقهای کوچک جهت صحبت با تلفن به گونه‌ای که تمرکز افراد در دیگر بخشها مختل نشود الزامیست.

به عنوان مثال در فضای کار اشتراکی زاویه به ابعاد ۱۷.۵ متر در ۵۰ متر که محل استقرار تیم های استارتاپی نیز می باشد ، راه حل این مشکل ایجاد دیواری ممتد بین فضاهای پر صدا (شامل: ورود و خروج ، اتاق جلسات، آشپزخانه و سرویس بهداشتی) و فضای یکپارچه کاری بود.

در فضای کار اشتراکی زاویه این دیوار به ضخامت دو متر تبدیل به فضاهای کوچکی مانند اتاق صحبت با تلفن، اتاق استراحت، اتاق کار گروهی یا اشتراکی و ... شد، به طوری که خود این فضاها حائلی بین فضاهای پر صدا و فضای کار اصلی شدند. علاوه بر این راهکار، در جهت کنترل بهتر صدا در بیشتر فضاها، متریال نمد صنعتی و عایق صوتی در بین جداره ها اجرا شد. حتی نورهای این فضا نیز توسط شرکت دیبا با نمد صنعتی با رنگهای گوناگون طراحی و ساخته شد.

 بازیافت مصالح

دیگر چالش اصلى اجرای این پروژه بودجه بسیار محدود کارفرما در زمان اوج افزایش نرخ ارز، گرانی و کمیابی مصالح ساختمانی بود که این محدودیت، طراحی را به سمت استفاده دوباره از مصالح قبلی موجود در کارخانه برد. به طوری که هیچ یک از وسایل و قسمت‌هایی از این کارخانه دور ریخته نشده و بازیافت شده و با عملکردی مشابه یا متفاوت در قسمت‌های مختلف همین مجموعه مورد استفاده قرار گرفته است.

به عنوان مثال پایه‌های نیمکتهایی که در فضای محوطه دیده می‌شود قبلا نگهدارنده تأسیسات یکی از فضاهای کارخانه بوده و چوب آن نیز از تخته‌های بنایی که در حین عملیات ساخت مورد استفاده قرار گرفته شده بود، تهیه شده است. پله‌های پروژه از جاهایی که مورد نیاز نبوده قطع شده و به مکانهایی که در طراحی مد نظر بود منتقل شده است. همین طور ستونهای فولادی که در توسعه نگهبانی استفاده شد قبلا نگهدارنده سایه‌بانی در محوطه بود. خرپاهای سایه‌بان قدیمی تبدیل به نیم طبقه در اتاق مدیریت شد.

 سازه 

سیستم سازه‌ای کارخانه آما بصورت اسکلت فولادی صنعتی ( اکثرا بصورت shelter ) و یا ساختمان‌های مصالح بنایی بود و ساختمان سوله‌ها از قاب‌های صلب با پایه‌های مفصلی و فونداسیون منفرد تشکیل شده بود. دیواره‌های شرقی و غربی سوله‌ها دیوار باربر بوده و سقف بنا با استفاده از پرلین و ورق‌های سینوسی پوشیده شده بود. ساختمان عمومی جنوبی نیز دارای سازه فلزی تیر و ستون و سقف طاق ضربی بوده است.

پس از تعیین و تغییر نوع کاربری با ایجاد تغییراتی در سازه‌های موجود شامل مقاوم سازی اسکلت فولادی و یا ساختمان‌های بنایی و کلاف بندی دیوارهای جدا کننده، تقویت جانبی سوله‌ها نیز از طریق سازه های بادبندی در سقف، تقویت ستون و افزودن استرات، تعمیر اجزای سازه‌ای تخریب شده و یا زنگ خورده و در پاره‌ای از موارد جایگزینی آنها انجام شد.

حتی المقدور سعی شده جهت ایجاد اضافه بنا بمنظور صرفه جویی در مصرف مصالح سازه‌ای،  از سقف‌ها و مصالح سبک استفاده شده و برای حفظ هویت صنعتی و هماهنگی با سازه قدیم بنا بصورت اکسپوز طراحی و استفاده شد. همچنین حتی المقدور به منظور جلوگیری از وارد آمدن نیروهای اضافه به سازه‌های موجود، سازه‌های جدید به سازه های موجود متصل نشده است و همچنین به جهت پرهیز از  تخریب اضافه سعی شده فونداسیون سازه های جدید بصورت شاسی کشی فلزی اجرا شود. به دلیل اجاره‌ای بودن این کارخانه، همه سازه تقویتی به صورت پیچ و مهره ای طراحی و اجرا شده که در آینده بتوان آن را باز و به محل دیگر منتقل کرد.

 تاسیسات 

کارخانه نوآوری آزادی ابتدا دارای ۳ عدد هواساز و یک ایرواشر در ساختمان عمومی بود، برای گرم ساختن فضا از فن کویل استفاده می‌شده است. پس از مرمت، هوا ساز جایگزین ایرواشر شد و یک چیلر جدید مرکزی برای سوله‌های زاویه، ۴، ۷ و ۸ به صورت یکپارچه و متصل نصب و راه اندازی شد. همچنین برای گرمایش، یک موتورخانه مرکزی برای این ۴ سوله، که بویلر نیز در آنجا قراردارد، توسط هواسازها به داخل این فضاها دمیده می‌شوند و سیستم فن کویل از دور خارج شد.

  پروژه های طراحی و اجرا شده گروه دیبا در کارخانه نوآوری آزادی تهران

کارخانه نوآوری آزادی - فضای کار اشتراکی زاویه

ویدئو فضای کار اشتراکی زاویه

کارگاه نوآوری هفت و هشت دیبا

ویدئو کارگاه نوآوری هفت وهشت

کارخانه نوآروی آزادی