امروزه گسترش صنعت گردشگری در دنیا علاوه بر نقش و تأثیر آن در ابراز هویت ملی کشورها، موجب رشد و ارتقای اقتصادی در زمینه‌های مختلف از جمله ایجاد فرصتهای شغلی، درآمدزایی و گسترش رفاه در جوامع می‌شود. به طوریکه گردشگری پس از صنعت نفت و خودروسازی، سومین صنعت بزرگ جهان به شمار می‌رود. این صنعت تأثیر بسزایی در درآمدهای ارزی کشورها داشته و به‌طور حتم در آیندهای نزدیک به صنعت اول جهان تبدیل خواهد شد. با گذر زمان و پیشرفت این صنعت، گردشگری از حالت عام خارج شده و به شاخه‌های تخصصی نظیر گردشگری فرهنگی،گردشگری ورزشی، گردشگری ماجراجویانه، گردشگری مذهبی، تاریخی، کشاورزی، گردشگری سلامت و غیره تقسیم شده است.

آنچه مبنای این تقسیم‌بندی قرار می‌گیرد قصد اصلی گردشگر از گردشگری است. از بین حوزه‌های مختلف گردشگری، گردشگری سلامت به دلیل قابلیت و مزیت‌های رقابتی با سرعت روزافزونی در حال گسترش و پیشرفت است. در این حوزه، افرادی که به‌منظور برخورداری از خدمات سلامت (پیشگیری، درمان) به کشور دیگری سفر می‌کنند، در زمره گردشگران سلامت قرار می‌گیرند. ترکیبی از عوامل متعدد موجب رشد صعودی گرایش مردم به مسافرت‌های پزشكی شده که از جمله آنها می‌توان به هزینه بالای زندگی در کشورهای صنعتی، آسان شدن مسافرت‌های بین المللی و اصلاح و بهبود سطح فناوری و استاندارهای پزشكی در بسیاری از کشورهای جهان، اشاره کرد.

در این بین گردشگری سلامت و جذب گردشگران این حوزه در کشور ایران علی‌رغم داشتن پتانسیل‌های بالقوه از رشدی متناسب برخوردار نبوده و توسعه آن از زمینه‌های نیازمند توسعه در کشور به شمار می‌رود. درحالیکه توریسم درمانی در برخی از کشورهای آمریكایی و اروپایی هر ساله ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار درآمد ایجاد می‌کند، در ایران جایگاه خود را باز نیافته و گام‌های نخستین را طی می‌کند. در حقیقت در سال ۸۲ برای اولین بار توریسم درمانی در گردشگری ایران از سوی وزارت بهداشت مورد توجه قرار گرفت و دولت در برنامه‌ریزی‌های توسعه آن را مدنظر قرارداد به طوریکه مقرر شد تا پایان برنامه چهارم توسعه ۳۰ درصد از نیازهای درمانی و بهداشتی کشور را از طریق صدور کالا، خدمات پزشكی و توریسم درمانی فراهم شود.

شهر یزد نیز به‌عنوان یكی از مراکز ارائه‌دهنده خدمات درمانی تخصصی سهمی قابل توجه در این زمینه داشته و سالانه پذیرای تعداد زیادی از بیماران از مناطق همجوار و حتی در مواردی همچون خدمات درمانی تخصصی ناباروری از کل کشور و خارج از کشور است. این حجم بالای از مراجعات نیازمند ارائه خدمات پشتیبان در زمینه‌های مختلف از جمله امكانات اقامتی، پذیرایی و امكانات خدماتی مرتبط با طی دوران نقاهت برای بیماران و گردش و تفریح در طی دوران درمان و نقاهت برای همراهان است. این نیاز با شكل‌گیری شهرک‌های سلامت پیرامون شهر یزد و در امتداد جاده یزد - تفت در سال‌های آتی روندی رو به رشد داشته است که در ادامه به بررسی مطالعات طرح جامع دهکده گردشگری سلامت کاریز بوم یزد که توسط شرکت سازه‌های پارچه‌ای دیبا صورت گرفته است می‌پردازیم.

 دهکده گردشگری سلامت کاریز بوم یزد

سایت مورد مطالعه در كيلومتر ۵ جاده يزد به تفت و در محدوده طرح مجتمع فرهنگی و گردشگری كاريز بوم و در فاز يک آن قرار دارد. فاز نخست این مجتمع در وسعتی ۷۶۰ هكتاری متشكل از هفت پرديس هنری، ورزشی، تجاری -تفریحی، کسب وکار، پژوهش، تندرستی، اسكان موقت است که زمين پروژه به پرديس تندرستی اختصاص یافته است. زمين پروژه به مساحت ۲۰ هكتار و با فرمی كشيده در مجتمع کاریز بوم از شمال و شرق با كاربری باغ ويلا، از جنوب با هسته زاينده مجتمع و از غرب با پرديس فرهنگی در ارتباط بوده و از هر چهار طرف با شبكه سواره محصورشده است.

الگو پايه طراحی زمين پروژه با توجه به عوامل مختلف از جمله فرم و شكل زمين، شيب و توپوگرافی، استفاده بهينه از باد مناسب و تابش خورشيد با توجه به ویژگی‌های اقلیمی، همجواری‌ها و غیره در کل پتانسیل‌ها و محدودیت‌های فرا روی و ماهیت کارکردی مجموعه و ضرورت برقراری ارتباط بين بخش‌های مختلف مجموعه تدوین شده است.

با توجه به چشم انداز عملكردی مجموعه به عنوان دهکده گردشگری سلامت تلاش شده تا طراحی مجموعه به گونه‌ای صورت گیرد که زمينه شكل‌گيری فضايی پويا، شاخص و دعوت كننده در سايت فراهم شود. در این راستا تلاش شده تا از یكسو پيوندهای لازم بين عرصه‌های فعاليتی و خدمات پشتيبان به عنوان عرصه‌های پر تحرك برقرار شده و از دیگر سو ضمن برقراری دسترسی مراجعین به این عرصه‌ها آرامش و سكون عرصه اقامت حفظ شده و این بخش بدور از هیاهو بماند. هدف اصلی دستيابی به بهترين جهت برای استقرار توده‌ها از منظر شرايط اقليمی در تركيب با ماهيت كاركردی بخش‌های مختلف و ايجاد تركيبی از واحدهای مجزا اما قابل پيوند با يكديگر در ساختمان‌ها بوده است.

كاربری‌های مجموعه

مراكز درمانی (شامل مراكز طب سنتی، طب سالمندان، مراكز پيشگيری و ساير مراكز مشابه) و غیره

مراكز گذران دوران نقاهت و مراقبت‌های پس از درمان و مراكز اقامتی

خدماتی تجاری